ထိန္ခ်ံဳးေပးဟိုင္ စိမ့္ေျမသည္ ထိန္ခ်ံဳးၿမိဳ႕ ေပးဟိုင္ေက်းရြာ နယ္ေျမအတြင္း၌ ရွိၿပီး ၿမိဳ႕တြင္းႏွင့္ ၁၂.၅ ကီလိုမီတာ ေဝးသည္။ ၂၀၀၀ခုႏွစ္တြင္ သဘာဝ ေဘးမဲ့ဇုန္အျဖစ္ တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ ၂၀၀၅ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလတြင္ ယူနန္ျပည္နယ္ အစိုးရမွ ျပည္နယ္အဆင့္ သဘာဝ ေဘးမဲ့ဇုန္အျဖစ္ ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။ စုစုေပါင္း ဧရိယာ ၃.၅ စတုရန္း ကီလိုမီတာ ရွိသည္။ ထိုထဲတြင္ စိမ့္ေျမဧရိယာ ၂၁၆ ဟတ္တာ ရွိသည္။ ၂၀၁၆ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလတြင္ ယူနန္ျပည္နယ္ အစိုးရမွ ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ ပထမအသုတ္ ျပည္နယ္အဆင့္ အေရးႀကီး စိမ့္ေျမထဲမွ တစ္ခု ျဖစ္သည္။ 

ေပးဟိုင္ စိမ့္ေျမ၏ ထူးျခားမႈ ႏွင့္ ဆန္းၾကယ္မႈကို အဓိကအားျဖင့္ ေအာက္ဘက္ အပိုင္း ၆ပိုင္းတြင္ ေပၚလြင္ေနသည္။

       ၁။ ေပးဟိုင္ စိမ့္ေျမသည္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၆သိန္းခန္႔က မီးေတာင္ ေပါက္ကြဲျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည္။ ကၽြႏု္ပ္တို႔ႏိုင္ငံ အေနာက္ေတာင္ဘက္ ေဒသ၏ တခုတည္းေသာ အပူေလ်ာ့ပိုင္းေဒသ မီးေတာင္ ပိတ္ဆို႔ကန္(barrier lake) ညြန္ေပ်ာင္း စိမ့္ေျမ ျဖစ္သည္။

       ၂။ ေပးဟိုင္ စိမ့္ေျမ၏ တစ္ႏွစ္တာ ပွ်မ္းမွ် အပူခ်ိန္ 14.6°C ရွိၿပီး အလြန္ေအးေသာ ေဆာင္း ႏွင့္ အလြန္ပူေသာ ေႏြ မရွိပါ။

       ၃။ ေပးဟိုင္ စိမ့္ေျမ၏ ပတ္လည္တြင္ သစ္ေတာ ဖံုးလႊမ္းႏႈန္း ၇၀% အထက္ ရွိသည္။ ၁ကုဗ စင္ဒီမီတာတြင္ ပွ်မ္းမွ် အႏုတ္ ေအာက္ဆီဂ်င္ အိုင္ယြန္(Negative oxygen ion) ၃၈၂၇ ခု ပါဝင္ၿပီး အမ်ားဆံုး ၃၈၀၀၀ခု ရွိႏိုင္သည္။ PM2.5 သည္ 10 ထက္ နည္းသည္။ 

       ၄။ ေပးဟိုင္ စိမ့္ေျမ၏ ကန္ေရျပင္တြင္ ေကာ္ေစာကဲ့သို႔ ေရေပၚ ျမက္ခင္းမ်ားစြာ ရွိသည္။ လူမ်ားသည္ ၎တို႔ကို ျမက္တန္း သို႔မဟုတ္ ပင္လယ္တန္းဟု ေခၚၾကသည္။ ၎သည္ ေရထဲမွျမက္မ်ား၏ အျမစ္၊ အမွ်င္မ်ား ႏွစ္ေပါင္း ေထာင္ေသာင္းခန္႔ အဆက္မျပတ္ ႀကီးထြား ၿငိတြယ္ၿပီး ျဖစ္လာသည္။ ပွ်မ္းမွ်အထူမွာ ၁ မီတာခန္႔ ရွိသည္။ အထူဆံုး ေနရာတြင္ ၂ မီတာ ရွိသည္။ ေပါၾကြယ္ၿပီး ပံုစံ မ်ားျပားေသာ သဘာဝ ေဂဟ႐ႈခင္းမွ ကမၻာေပၚတြင္ အလြန္ရွားပါးေသာ “ေပါေလာေပၚ ေရြ႕လ်ားေသာ ေရေပၚ ျမက္ခင္းႀကီး” ျဖစ္လာသည္။

       ၅။ ေပးဟိုင္ စိမ့္ေျမသည္ အလြန္ ရွားပါးေသာ အက္စစ္ဓာတ္ အေပ်ာ့ကန္ ျဖစ္သည္။ PH တန္ဖိုး 6.8 ရွိသည္။ စိမ့္ေျမ၏ ျမက္တန္းမ်ားသည္ ႀကီးထြားရန္ ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အလြန္ ေခ်းမ်ားသည္။ ၎တို႔ကို PH တန္ဖိုး တူညီေသာ အျခားေနရာသို႔ ေျပာင္းေရြ႕ စိုက္ပ်ိဳးလွ်င္လည္း ၎တို႔ မရွင္သန္ႏိုင္ပါ။

       ၆။ ေပးဟိုင္ စိမ့္ေျမသည္ ကမၻာေပၚတြင္ ႏွစ္ေပါင္း ဘီလီယန္ ေထာင္ခ်ီမွ ျဖစ္ေပၚလာေသာ “မ်ိဳးစိတ္ ဗီဇ ဂိုေဒါင္” ျဖစ္သည္။ ဤ“မ်ိဳးစိတ္ ဗီဇ ဂိုေဒါင္”သည္ အပင္မ်ိဳးစိတ္ ၃၈၀ မ်ိဳးကို ေမြးထုတ္ေပးခဲ့သည္။ ထိုထဲတြင္ ေရေနအပင္ ၁၅၉ မ်ိဳး၊ ကုန္းေန ေတာရိုင္း တိရစၦာန္ ၁၉၀ မ်ိဳးရွိသည္။ ထိုထဲတြင္ ငွက္ ၁၂၅မ်ိဳး ပါဝင္သည္။

       ထိန္ခ်ံဳးေပးဟိုင္ စိမ့္ေျမသည္ ထိန္ခ်ံဳး၏ ခရီးသြား အမွတ္အသားႀကီး ၄ခု ထဲမွ ၁ခု အေနျဖင့္ ႏိုင္ငံမ်ားစြာမွ ေခါင္းေဆာင္မ်ား စိမ့္ေျမကို လာေရာက္ ၾကည့္႐ႈျခင္း၊ ႏိုင္ငံေတာ္ မီဒီယာမ်ား၊ နာမည္ႀကီး အႏုပညာရွင္မ်ား စိမ့္ေျမသို႔ လာေရာက္ စူးစမ္းေလ့လာျခင္းတို႔ကို ဧည့္ခံခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ ႐ႈခင္းဇုန္သည္ ႏွစ္စဥ္ ဧည့္သည္ ၅ သိန္းေက်ာ္ကို ဧည့္ခံခဲ့သည္။ ဧည့္သည္မ်ားအတြက္ ထူးျခားဆန္းသစ္ေသာ အေတြ႔အႀကံဳ ႏွင့္ ခံစားမႈမ်ား ေပးအပ္ခဲ့သည္။