ေတာင္ပို႔မႈိသည္ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္တြင္ ပုရြက္ျဖဴႏွင့္ အတူ ေပါက္ဖြားေသာ မိႈမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ ပုရြက္ျဖဴသည္ ပုရြက္ဆိတ္အသိုက္ကို တည္ေဆာက္သည့္ တခ်ိန္တည္းမွာ ေတာင္ပို႔မႈိ၏ အမွ်င္ ေဘာဒီကို ပ်ိဳးေထာင္သျဖင့္ အတူေနထိုင္ေသာ ေဂဟစနစ္ ျဖစ္လာသည္။ ဤသို႔ေသာ မိႈသည္ နဂိုက ကၽြႏု္ပ္တို႔ႏိုင္ငံ ယူနန္၊ ေကြ႔က်ိဳး စသည့္ ေတာင္ပိုင္း ျပည္နယ္၏ သစ္ေတာထဲ၌သာ ရွိသည္။
ဤသို႔ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ေတာင္ပို႔မႈိကို ထိန္ခ်ံဳးေဒသခံမ်ားက “အပ္ေခါင္း”ဟု ေခၚၾကသည္။ အသားထူၿပီး ေစ်းလည္း ႀကီးသည္။
ေတာင္ပို႔မႈိသည္ အသားထူၿပီး ဝၿဖိဳးသည္။ အသားညက္ၿပီး အမွ်င္ျဖဴသည္။ အရသာ ခ်ိဳေမႊးၾကြပ္သည္။ လူ႔ခႏၶာတြင္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ေသာ အမိုင္ႏိုအက္စစ္၊ ပရိုတိန္း၊ ဖက္တီး အက္စစ္တို႔ ပါဝင္သည့္အျပင္ ဗီတာမင္ဓာတ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ႏွင့္ ကယ္လဆီယမ္၊ ေဖာစဖရပ္၊ Riboic အက္စစ္တို႔လည္း ပါဝင္သည္။ ေတာင္ပို႔မႈိ ခ်က္နည္း အလြန္မ်ားသည္။ ဟင္းအေနျဖင့္ စားႏိုင္သလို အရြက္၊ သားငါး ႏွင့္ စားေကာင္းေသာက္ဖြယ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္လည္း ေရာခ်က္ႏိုင္သည္။ အစိုေၾကာ္၊ အေျခာက္ေၾကာ္၊ အခ်ဥ္တည္၊ အသုတ္၊ ခ်က္၊ ကင္၊ ႏွပ္၊ ေပါင္းျခင္း သို႔မဟုတ္ ဟင္းရည္ခ်က္ ႏိုင္သည္။ အရသာ အလြန္ လတ္ဆတ္ခ်ိဳၿမိန္ၿပီး မိႈထဲမွ ဘုရင္ျဖစ္သည္။ ေတာင္ပို႔မႈိသည္ အေနာက္ေတာင္၊ အေရွ႕ေတာင္ဘက္မွ ျပည္နယ္ ႏွင့္ ထိုင္ဝမ္၏ အခ်ိဳ႕ေဒသမ်ား၌သာ ထြက္ရွိသည္။ ေတာင္ပို႔မႈိသည္ ၎၏ အတြင္းပိုင္း ဆဲလူးလို႔စ္အမွ်င္ ဖြဲ႔စည္းပံု၊ အေရာင္တို႔သည္ ၾကက္သားႏွင့္ တူသည့္အျပင္ စားေသာအခါ ၾကက္သားအနံ႔ ရွိေနသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေတာင္ပို႔မႈိ(ၾကက္မိႈ)ဟု ေခၚသည္။
ဤသို႔ေသာ ပံုသဏၭာန္သည္ “ငါးဖမ္းပိုက္၏ အဝ” ျဖစ္လာသည္။
ေတာင္ပို႔မိႈသည္ ပုရြက္ျဖဴႏွင့္အတူ ေပါက္ဖြားသည္။ ေကြ႔က်ိဳး အေနာက္ေတာင္ဘက္ ေဒသတြင္ ပုရြက္ျဖဴအုပ္စု အမ်ားဆံုး ျဖစ္သည္။ ေတာင္ပို႔မိႈႏွင့္ အတူ ေပါက္ဖြားတာ ၇ မ်ိဳး ရွိသည္။ ေကြ႔က်ိဳး အေနာက္ေတာင္ဘက္သည္ ေကြ႔က်ိဳး၊ ယူနန္၊ ကြမ္စီး ျပည္နယ္ ၃ခု၏ နယ္နိမိတ္တြင္ တည္ရွိသည္။ မိုးေရခ်ိန္ မ်ားျပားၿပီး သဘာဝ ေဂဟစနစ္ ေကာင္းမြန္သည္။ ညစ္ညမ္းမႈ နည္းသည္။ ကၽြႏု္ပ္တို႔ႏိုင္ငံ၏ ေတာင္ပို႔မိႈ စသည့္မိႈမ်ား အဓိက ထြက္ေသာ ေဒသျဖစ္သည္။ အရည္အေသြးလည္း အေကာင္းဆံုး ျဖစ္သည္။
ဤသို႔ေသာ အဝါေရာင္ ေတာင္ပို႔မိႈသည္ ထိန္ခ်ံဳးတြင္ အႀကီးဆံုး အမ်ိဳးအစား ျဖစ္သည္။ ၎၏ “ဦးထုပ္” ပြင့္သြားလွ်င္ စလံုေလာက္ အရြယ္ ရွိႏိုင္သည္။
ေကြ႔က်ိဳး ကၽြန္းရိ၊ လ်ိဳ႕ဖန္ေရႊ စသည့္ ေဒသမ်ား၌လည္း ေပါက္ေရာက္သည္။ ေဒသခံမ်ားက ၎အား “ဆန္းပါးကူး”ဟု အမည္ေပးထားသည္။ အေၾကာင္းရင္းမွာ ဤမိႈမ်ိဳးကို တစ္စည္း ေတြ႔ရပါက အနီးတဝိုက္တြင္ ေနာက္ထပ္ ၂စည္း ရွိကိုရွိမည္။ လူႀကီးမ်ားက ၎မိႈကို ခူးရာတြင္ စကား က်ယ္က်ယ္ မေျပာရ။ သို႔မဟုတ္လွ်င္ မိႈ လန္႔ၿပီး ထြက္ေျပးတတ္သည္ဟု ေျပာၾကသည္။ ထို႔ျပင္ မိုးရြာၿပီး ျပန္တိတ္သြားမွသာ မိႈမ်ား ေပါက္မည္။
